Huế sau 30 năm

Từ những năm thập kỷ 90, chương trình PAM , một dự án lớn của quốc tế tài trợ cho Việt Nam phủ xanh đất trắng đồi trọc, tăng cường chống lũ, tăng cường lá phổi xanh cho trái đất đã giúp Huế, xứ sở yêu mến thiên nhiên, cây cối được nâng lên đến tầm như thưởng lãm nghệ thuật  là truyền thống của người Cố Đô. Sự tinh tế, nhẹ nhàng về sơn thủy, nhà vườn... là máu thịt của con người xứ Huế nói chung.

Vào học ĐH Y Huế năm 1978-1984, ngày ấy vùng ngoại ô Huế bao gồm các đàn tế Nam Giao, Xã Tắc, các khu lăng tẩm, đền chùa sau chiến tranh là những vùng hầu hết là đồi trọc sỏi đá, khô cằn, nắng lửa. Chỉ có một ít cây còn xót lại thưa thớt, đìu hiu. Ngày ấy cùng bạn học vẫn thỉnh thoảng đạp xe đi lên những vùng ấy rong chơi. Những địa danh quen thuộc phía nam sông Hương là lăng Tự Đức, Khải Định, Minh Mạng... Điện Hòn Chén, đồi Vọng Cảnh, đồi Thiên An, núi Ngự Bình, núi Bân... phía bắc sông Hương là Đại Nội, chùa Thiên Mụ, chùa Huyền Không, Bãi Dâu... Hay dọc ra biển Thuận An là Cồn Hến, Vĩ Dạ, Dương Nỗ...

Tối cuối tuần thời ấy thi thoảng tụ tập nhau ở cà phê vườn Dòng Sông Xanh đặt theo tên bản nhạc của Johann Stsauss bên sông Hương ngay dốc Đập Đá, Vĩ Dạ, một nơi khá đông khách sinh viên nhưng yên tĩnh và nhạc hay.

Những cái tên quán cà phê được giới sinh viên thi thoảng với ít tiền còm cõi của thập niên 80 hay ngồi là Tổng hội sinh viên, Liễu quán, Hồ Tịnh Tâm... Cái thú của cà phê ngày ấy là được nghe những bản nhạc hay rất hiếm. Đôi khi xa nhà, bước vào quán bỗng nhiên réo rắt Bức Thư gửi nàng Elise, hay thời ấy,  những bản nhạc Pháp rất phổ biến bấy giờ là Main dans la main, Bang bang, Mal, Oh mon amour... Lúc ấy ai kén cá chọn canh rằng âm thanh chưa hay vì băng hoặc đĩa đã cũ quá hoặc sao chép nhiều lần... Những âm thanh quen thuộc ấy nay đôi khi vang lên trong tiềm thức, khi bắt gặp một cảnh quen thuộc đánh thức, hay một ngày kia ngồi trong xe đang chạy mải miết trên con đường ngoại ô châu Âu trong mắt là vườn, nhà rừng cây lướt nhanh bên đường. Cũng có thể là một đêm cuối năm tuyết rơi vần vũ trong pha đèn đêm...

...

Cũng thường đi Huế sau khi tốt nghiệp, đặc biệt là 10 năm lại đây có năm đi tới 2, 3 lần.

Chỉ khoảng 2 năm lại đây, tp Huế mới có chút khang trang.

Tuy nhiên phong cảnh Huế và vùng ngoại ô thì nay nhìn thật khó mà đẹp hơn hơn được.

Hầu hết các tỉnh miền Trung nghèo đều dùng tiền của PAM để trồng bạch đàn, keo, chàm bông vàng để khai thác cây làm giấy ngắn vụ. Nhưng Huế thì phủ xanh hầu hết xung quanh bằng thông lá nhọn.  

Đã hơn hai mươi năm, những cây thông xanh non ngày nào đã cao hơn 10m lọt vòng tay ôm. Thảm thực vật nhờ bóng mát, giữ ẩm cho đất đã trở lại phủ xanh mặt đất sỏi đá cằn cỗi mà tâm trí còn nhớ rất rõ. Nhớ cả những đám cỏ vộc đầu chưa kịp xanh đã ngả sang trắng bạc như mái tóc cháy khô xơ xác trong nắng lửa miền Trung.

Thật là trân quí PAM, người làm dự án, người giữ gìn non xanh nước biếc để tháng 3 mùa xuân này - 2014, cùng nhóm bạn gái gặp lại sau 35 năm tính từ ngày viết đơn tình nguyện ra chiến trường biên giới phía Bắc  ngày 17 tháng 2 năm 1979 (nhưng cuối cùng trường không tuyển chọn SV đi).

Gặp lại nhau lần này đã ngoài 50, không còn dễ dàng để nói ra những điều mà năm tháng đã làm người phụ nữ có phần yếu mềm đi, không còn dám nói lời bông đùa dễ dàng như ngày nào. Cả ba chỉ nói rất ít về cái điều máu lửa trích máu điểm chỉ vào chữ ký đơn tình nguyện phục vụ chiến trường biên giới ấy. Trải nghiệm cuộc đời đã làm cho cả ba hiểu giá trị cuộc sống qua từng ngày. Cả ba có phần lặng lẽ, thoảng qua những ý nghĩ dưng dưng... câu nói bỏ dở lưng chừng.

Huế tháng ba lúc nào cũng có thời tiết rất đẹp: Khô ráo, se lạnh và muôn nơi cây cối đâm chồi nảy lộc biếc xanh hay những vòm cây bừng lên cả vầng chồi lá lộc hồng đậm suốt những con phố.

Cuộc đời trôi qua nhanh biết bao.

Không như ngày xưa đi học còn vang tiếng vọng dư âm chiến tranh khi tập văn nghệ trong trường bài hát phổ thơ của nhà thơ Nguyễn Khoa Điềm: “Mẹ thương Akay, mẹ thương làng đói, con mơ cho mẹ hạt bắp lên đều... Mặt trời của bắp vẫn nằm lưng núi, mặt trời của mẹ con nằm trên lưng...”. Huế hôm nay vọng trong đêm trên sông Hương êm đềm là những điệu hò Huế, là khúc Nam Ai, Nam Bằng và những ánh đèn màu vui mắt được thả xuống sông lung linh làm sáng thêm những cuộc sống đã có vị may mắn...

Buổi sáng mùa xuân trên sông Hương có đàn cò sải cánh, có đàn én chao lượn vun vút bên cửa sổ.

Xaxa, bóng con thuyền cau bé nhỏ và người chèo thuyền vẫn nghiêng mình khua mái chèo đưa khách sang ngang đến bến Đông Ba, Gia Hội, Vĩ dạ, Cồn Hến...

Ngược dòng sông, dãy núi mờ xa trong màu xám, cây cầu Phú Xuân thanh mảnh thấp thoáng trong sương sớm.

Huế lặng lẽ như thuở nào.

_____

Huế, 2014 tháng 3, Rằm xuân tháng 2

Tuyến, Tuyết Vân, Nga, Hồng hạnh, Thủy và Hồng Nhung
Cắm trại ở đồi Thiên An năm 1979