Cứ mỗi dịp cuối năm... ngoài Bắc có lẽ đã se lạnh rồi

Vào cuối tháng 11 mỗi năm, thì mấy mảnh vườn rau nhỏ ven hồ ở trường Sĩ Quan Pháo Binh của ba là dịp nhìn vui mắt và thích nhất.
Này là rau diếp, xà lách, cải cúc, đậu cô ve vàng... đều xanh mơn mởn. Luống bắp cải lá như màu đá xanh, mấy củ su hào bánh xe nhìn sao vui thế. Hành hoa, tỏi, rau húng dũi... mỗi thứ mỗi ít. Cà chua, bí đỏ cũng trĩu quả.

Từ khu tập thể chỉ bước mấy bước, rồi men theo bờ hồ băng qua nhiều luống rau nhỏ của các gia đình cùng trồng thì  tới mảnh vườn nhỏ của ba. Vườn men theo sườn đồi thoai thoải chỉ cao hơn mặt nước khoảng mét rưỡi. Cái vườn nhỏ mùa đông ba trồng nhìn thật mê. Không như mùa hè chỉ có ít luống rau muống, và mấy cây ớt.

Ba đặt làm ngoài thị xã sơn Tây cái Ô-doa bằng tôn khá nặng. Thỉnh thoảng mình đi tưới rau cho ba những ngày ba đi dạy về muộn. Nhiều buổi chiều tưới xong còn chưa về, la cà bên bờ hồ bắt mấy con chuồn chuồn kim đậu trên mấy ngọn cỏ bên mép nước. Đợi xem con rắn nước bơi sang bên góc hồ rẽ nước thành mũi tên sóng lăn tăn loang loáng trong chiều tà.

Trong vườn còn có một bụi chuối tiêu mỗi năm ra một buồng, năm nào cũng có 9 nải. Mẹ cắt chuối xuống khi thấy có mấy quả ửng vàng ở nải chuối đầu tiên rồi cho vào một cái sọt lớn lót bao tải, thêm một ít lá xoan, mẹ bảo cho mau chín. Những nải chuối chín vào mùa đông rất thơm. Lúc chuối trổ bông, Cái bắp hoa chuối nở ra đến nải xuất hiện quả còi, đèo tức là hết đậu quả rồi thì mẹ bẻ cái hoa chuối đi bảo để nó nuôi quả. Ba bảo ở trong Nam quê ba người ta thái hoa chuối ra làm nộm hoa chuối ngon lắm. Mẹ và mình ngồi thái hoa chuối ra thật mỏng rồi ngâm với nước muối cho trắng và hết nhựa. Vậy mà đến khi nộm hoa chuối vẫn chát, chẳng ăn được. Vào Nam, cũng hay ăn hoa chuối sống mà chả thấy chát bao giờ. Cho đến nay vẫn chẳng hiểu tại sao, tại loại hoa chuối ăn sống được hay là không biết làm. Ngày ấy thấy ba thỉnh thoảng ăn cơm với chuối chín mình thấy lạ lắm. Ba không thích ăn thịt cá. Sau này vào Nam cũng thấy bà nội thỉnh thoảng ăn như vậy. Ba cũng hái lá tỏi tươi trộn vào rau xà lách để ăn sống. Ngoài bắc chả thấy ai ăn lá tỏi non bao giờ. Không biết bây giờ ngoài ấy đã ăn chưa. Đi học bên Tây, thấy họ làm món sa lát trộn có lá tỏi tây ăn ngon nhưng lá tỏi tây không thơm bằng lá tỏi ta.

Có lẽ nhớ nhất trong mảnh vườn be bé của ba là những bông hoa cải cúc, trong Sài gòn gọi là rau tần ô.
Bao giờ một luống rau cải cúc ba cũng để lại một đám cho ra hoa lấy hạt cho vụ sau. Mình rất thích những bông hoa cải cúc vàng trắng nhỏ xinh trong vườn. Câu hỏi cứ lởn vởn trong đầu sao người ta không bán hoa cải cúc để cắm bình. Nó đẹp thế. Sau này nghĩ có lẽ cuống nó mau hư, hoa lại nhanh héo...
Mọi người đều yêu mến và hoài niệm về những vồng hoa cải vàng trong vườn mùa đông hay những đám hoa cải củ màu trắng mong manh. Mình cũng yêu hoa cải nhưng không yêu bằng những bông cải cúc.
Mỗi năm có dịp ra Bắc vào mùa lạnh, đi thăm thú đó đây mình đều dán mắt vào những vườn rau mùa đông. Mình tìm những bông cải cúc xinh xinh, tìm vạt rau mùi thơm ngát. Tìm đám cả chua quả xanh quả ửng, tìm vạt xà lách cuộn chặt cứng ven bìa luống... Lại nhớ ba, nhớ dáng dấp cao gầy và cái cuốc nhỏ, cán tre dài trong mảnh vườn nhỏ ven hồ ngày xưa ấy, đã mấy chục năm rồi mà mình vẫn còn nhớ như in... Lúc nào hình ảnh của ba cũng có chút gì xa xôi, vắng lặng...

Năm nay ba đã yếu lắm rồi.
Mỗi mùa đông về là trong lòng như là giá buốt lắm nhớ về ba đang ở xa ngoài Trung.
Khi có thể hiểu đầy đủ và chia sẻ được với ba chút gì đó thì lại không thể.
Mỗi mùa hoa cải cúc là hình ảnh ba thấp thoáng trong đám hoa cải cúc bên hồ ở Trường Sĩ Quan Pháo Binh Sơn Tây, những năm tháng của tuổi thơ chứa chan kỷ niệm gia đình tràn về.

Có ai biết sống sao cho đúng những ngày còn non nớt và ấu trĩ dài đằng đẵng?